Kennis gemeenten over energiebesparing schiet tekort

23-08-2010 | Gemeenten hebben te weinig oog voor energiebesparing bij bedrijven. Wettelijke richtlijnen worden niet nageleefd, zegt de VROM-inspectie.

Ambtenaren bij gemeenten hebben onvoldoende kennis over het rendement van maatregelen om het energieverbruik terug te dringen. Daardoor kunnen zij niet beoordelen of een investering zichzelf binnen 5 jaar terugverdient.

Grote energieverbruikers zijn wettelijk verplicht om te investeren in maatregelen die binnen 5 jaar zijn terugverdiend. Doordat het Rijk geen duidelijke informatie beschikbaar stelt over het potentiële rendement van mogelijke maatregelen, zijn gemeenten niet bij machte om hierop te controleren.

De VROM-inspectie signaleert in het rapport Energie in vergunningverlening en handhaving dat het energieverbruik in het bedrijfsleven flink kan worden teruggedrongen als alle wettelijke richtlijnen worden nageleefd. Ongeveer 10 tot 20 procent van het totale Nederlandse energieverbruik komt voor rekening van bedrijven en instellingen onder gemeentelijk toezicht. Het gaat om industriële bedrijven, groothandels, winkels, kantoorgebouwen en zorginstellingen. Als gemeenten hun werk goed zouden doen, zou deze groep volgens de VROM-inspectie ‘zo’n 10 tot 30 procent’ energie kunnen besparen.

De VROM-inspectie stelt dat een reeks oorzaken is aan te wijzen voor de gesignaleerde tekortkomingen. Gemeentelijke milieuafdelingen richten de aandacht veel meer op lucht, geluid en bodem. Het beleid op deze terreinen heeft ‘lokaal meer impact’ en is gemakkelijker uitvoerbaar doordat het ‘concreter is uitgewerkt’ dan energiebesparingsbeleid. Hierbij speelt ook een rol dat gemeenten het gevoel hebben dat het Rijk eveneens weinig prioriteit geeft aan beperking van het energieverbuik bij bedrijven en instellingen.

Gemeenten moeten werken met een uit 1999 stammende, ‘sterk gedateerde’ circulaire die in de praktijk weinig houvast geeft. Zo kan het gebeuren dat gemeenten bedrijven dwingen tot een energiebesparingsonderzoek, zonder dat dit ooit een concreet vervolg krijgt.

Tussen en binnen gemeenten zijn er volgens de Vrom-inspectie grote verschillen. Binnen één en dezelfde gemeente kan het ene bedrijf worden gedwongen om maatregelen te nemen, terwijl een ander bedrijf zich volledig aan de gemeentelijke waarneming onttrekt. Ook komt het voor dat een bedrijf of instelling het ene jaar wel wordt gecontroleerd op zijn energieverbruik, en het andere jaar niet. Tegelijkertijd blijft het energieverbruik van meldingsplichtige bedrijven bij gemeenten onbekend, doordat de internetmodule die door de bedrijven moet worden ingevuld, niets hierover vermeldt.

Convenanten

Diverse branches en hieronder vallende bedrijven hebben convenanten gesloten waarin zij zichzelf verplichten om jaarlijks gemiddeld 2 procent energie te besparen. Het Rijk heeft in 2007 met gemeentekoepel VNG afgesproken dat bij vergunningverlening, toezicht en handhaving extra aandacht wordt besteed aan bedrijven die een dergelijke overeenkomst niet hebben getekend.

In de praktijk komt hiervan weinig tot niets terecht. Ambtenaren zijn vaak niet bekend met de afspraken die VNG en Rijk in hun zogeheten Klimaatakkoord 2007-2011 hebben vastgelegd. Bovendien blijkt slechts een enkele gemeente te beschikken over een actuele en volledige lijst met deelnemers aan de convenantsafspraken.

De VROM-inspectie komt met een reeks aanbevelingen voor zowel gemeenten als het Rijk om de huidige situatie te verbeteren. Gemeenten zouden hun wettelijke milieutaken standaard moeten opnemen in hun werkprocessen voor handhaving en toezicht. Overzichten van het energieverbruik bij bedrijven moeten compleet en up-to-date zijn.

Daarnaast moet het Rijk gemeenten betere informatie verstrekken, vindt de VROM-inspectie. Dan gaat het onder meer om het beantwoorden van de vraag welke maatregelen in welke sector rendabel zijn. De genoemde internetmodule moet worden aangepast, en bedrijven moeten actief worden voorgelicht. Toezichthouders moeten zonodig extra worden getraind.

De VROM-inspectie benadrukt dat haar onderzoek slechts een ‘steekproef’ behelst waaraan geen statistische conclusies mogen worden verbonden. De vergunningverlening, de handhaving en het toezicht in dertig gemeenten werden tegen het licht gehouden. Als het gaat om energiebesparing, presteren gemeenten die taken uitbesteden aan een milieudienst volgens de VROM-inspectie niet beter dan gemeenten die zelfstandig werken.

Zie voor het rapport: www.vrominspectie.nl. 

Door Boudewijn Warbroek